Economische crisis van 2008
Laatste update: 27 maart 2022
Wat was de economische crisis van 2008?
De economische crisis van 2008, ook wel bekend als de kredietcrisis, was een min of meer globale financiële crisis die begon rond 2007 en in het algemeen een goede 4 jaar duurde, met een heleboel oorzaken en gevolgen.
De reden dat deze post in de categorie Vastgoed staat is omdat de kredietcrisis van 2008 zijn oorsprong had in de vastgoedmarkt, voornamelijk in de Verenigde Staten.
LET OP: de crisis van 2008 is erg complex, maar ik zal proberen om het zo goed mogelijk samen te vatten. Als je er meer over wil leren, doe je onderzoek.
Wat was de oorzaak van de economische crisis van 2008?
Kort en simpel samengevat had de kredietcrisis van 2008 als oorzaak een bubbel in de huizenmarkt (van de Verenigde Staten).
Dat betekent dat de huizenprijzen steeds maar stegen, waardoor er meer vraag naar kwam, waardoor de prijzen meer stegen, enzovoort.
Veel mensen zagen huizen kopen als een goede kortetermijninvestering, dus zelfs zij die het zich niet konden veroorloven investeerden in vastgoed, met als doel om het zo snel mogelijk aan een hogere prijs te verkopen.
Waarom stegen die huizenprijzen nu zo sterk?
- Na de islamitische aanslagen van 11 september 2001 dreigde er een recessie in de VS. De Federal Reserve verlaagde de officiële rente, waardoor leningen zoals hypotheken erg goedkoop werden (tot 0,25%!) .
- Centrale banken (voornamelijk dan de Federal Reserve, dat noch een bank, noch een overheidsinstelling in … zie The Creature of Jekyll Island) en Aziatische beleggers staken steeds meer geld in het financiële systeem.
- De Verenigde Staten rolde nieuwe hypotheekvormen uit, waardoor het eenvoudig werd om grotere bedragen te lenen aan een lagere rente, ook voor debiteuren. Het was zelfs niet vereist om je inkomen te bewijzen om een lening te verkrijgen.
- De vastgoedsector werd gedereguleerd en het weinige toezicht dat er nog op was faalde.
Het komt neer op enorm roekeloos handelen, door zowel de huiseigenaars als door de banken.
Nu, een dergelijke cyclus van stijgende prijs – stijgende vraag – stijgende prijs was op zich geen probleem … tot er een bepaald plafond bereikt werd.
Dat gebeurde rond 2006-2007.
De huizenprijzen begonnen te stagneren wegens een heleboel redenen, zoals renteverhoging en omdat de prijzen een zodanig hoog niveau bereikten dat het voor meer en meer mensen niet meer betaalbaar werd.
Hierdoor konden meer en meer mensen hun leningen niet meer betalen en daalde de algemene belangstelling voor de steeds duurdere huizen.
Hypotheekverstrekkende banken moesten hun activiteiten inkorten of stopzetten, en de voorwaarden om te lenen werden terug scherper.
Je kan zien waar dit heen gaat: een virtueuze cirkel opgevolgd door een vicieuze cirkel.
Economische crisis 2008 in andere sectoren
Zowel leningen aan banken als staatsleningen en andere leningen aan overheden zagen een vergelijkbaar scenario: scherpe toename tot 2007-2008, en erna een strakke daling.
Met andere woorden: de totale schuld van de overheid ten opzichte van het nationale inkomen nam scherp toe.
Er zijn nog een heleboel andere factoren die een rol speelden, zoals:
- complexe financiële producten
- waarderingsproblemen
- hedgefondsen
- credit crunch op de interbancaire geldmarkt
- een bonuscultuur
- …
Hierna ging het van slecht naar erger.
Banken raakten in de problemen, de huizenmarkt deed het steeds slechter, centrale banken moesten tussen komen, en overheden moesten voortdurend brandjes blussen en de banken proberen redden.
De aandelenmarkten zakten ook enorm. De interbancaire geldmarkt werd bevroren dus het hele systeem liep vast. Grote banken gingen failliet, werden overgenomen door andere (of door de overheid), …
Kredietcrisis 2008 in de rest van de wereld
In de meeste geïndustrialiseerde landen had je vergelijkbare ontwikkelingen, ook in België en Nederland: een scherpe stijging van de vastgoedmarkt gevolgd door stagnatie en daling, met alle gevolgen van dien.
In onze landen werd vooral de bank Fortis getroffen.
Die bank kreeg meer dan 11 miljard euro van de overheden, en de Nederlandse tak werd daarna overgenomen door de Nederlandse regering.
De Belgische en Luxemburgse Fortis-activiteiten werden verkocht aan BNP Paribas.
Beide overheden moesten gigantisch veel kapitaal injecteren in de markt om een volledige ineenstorting te vermijden. De rentes werden ook stevig verlaagd.
Rond eind 2008 werd duidelijk dat veel landen in een recessie terecht waren gekomen.
Ook landen die niet in het Westen zaten kregen te maken met de crisis, vooral zij van wie de economie sterk afhankelijk was van export naar Westerse landen.
In de tweede helft van 2009 was in de meeste Westerse landen de recessie formeel voorbij.
Wat zijn de gevolgen van de economische crisis van 2008?
- De overheden van Nederland, België en Luxemburg moesten Fortis ondersteunen. Die bank werd, zoals vermeld, overgenomen door enerzijds de Nederlandse staat en anderzijds de Franse bank BNP Paribas.
- In Nederland ging een IJslandse bank Landsbanki (Icesave) ten onder, waardoor veel spaarders hun geld verloren. De overheid kwam tussen tot een bepaald bedrag, maar IJsland weigerde om de rest van de schuld op zich te nemen.
- DSB Bank is failliet gegaan, doch dit was niet geheel toe te schrijven aan de crisis.
- KBC, Dexia en Ethias kregen kapitaalinjecties van de Belgische overheid.
- Grote recessie in Nederland.
- Vreemd genoeg ging de vruchtbaarheid (als in het aantal kinderen die er gemaakt worden) er in veel landen erop achteruit, wat de arbeidsmarkt in de toekomst schade zal berokkenen.
- Ongelijkheid in inkomen is toegenomen.
- De bankensector is schijnbaar veiliger geworden dankzij wijzigingen in de regulaties.
- De overheidsschulden zijn enorm gestegen.
Het grootste gevolg in Europa was wellicht dat de kredietcrisis oversloeg op de overheden en in de Eurpese staatsschuldencrisis ontaarde.
Hierdoor kwamen veel landen in slechte papieren terecht en ging hun staatsschuld enorm de hoogte in. Denk aan Griekenland, Ierland, Italië, Spanje, …
Lessen geleerd uit de economische crisis van 2008
De financiële crisis van 2008 is bijlange niet de enige in de geschiedenis, maar wel een van de meest impactvolle, zowel in relatieve als absolute termen.
De hoeveelheid geld die hiermee gemoeid ging …
Vertrouwen in banken en overheden heeft globaal een ferme deuk gekregen, maar nergens zo sterk als in Europa.
Sommige experts zijn ervan overtuigd dat deze crisis (en de gevolgen op de staatsschuld van veel Europese landen) een grote invloed heeft gehad op Brexit.
Wat ik er persoonlijk uit heb geleerd is dat je banken niet kan vertrouwen met je geld.
Veel mensen denken dat sparen, geld op je spaarboekje zetten, een veilige investering is.
Klopt, tot de bank failliet gaat en je je geld kwijt bent. Oeps!
En zoals ik al meermaals heb aangetoond, zelfs al gaat de bank niet failliet, verlies je geld met de huidige historisch lage rente die je krijgt op je spaargeld.
Je geld op je spaarboekje wordt immers elk jaar minder en minder waard wegens inflatie.
Wat betreft vastgoed kan ik hieruit afleiden dat je moet opletten met geld te lenen in een duidelijke bull-market.
Leen nooit gigantische bedragen om te investeren, want als er iets zou gebeuren met je investering, moet je nog steeds dat gigantisch bedrag terugbetalen.
Vastgoed aankopen om het daarna aan een hogere prijs te verkopen is niet altijd een goed idee.
Zoals je kan zien in de economische crisis van 2008, gaat dat soms enorm fout.
En als er veel van je geld mee gemoeid is, kan je soms nooit financieel herstellen van een dergelijke mokerslag.
Een betere strategie lijkt me dus vastgoed aankopen met het uitdrukkelijke doel om dat te verhuren voor een passief inkomen, een manier om financieel onafhankelijk te worden die ik op deze blog al meerdere keren expliciet heb aangeraden.
